شیوه‌های تقریرنویسی
تقریرنویسی به دو شیوه مکتوب و شفاهی صورت می‌گرفته است:
- تقریر شفاهی: در تقریر شفاهی، بلافاصله پس از پایان جلسه درس استاد، برخی از شاگردان ارشد و باسابقه با اتکاء به حافظه خود، درس را برای شاگردانی که سابقه کمتری داشته و یا درس را خوب نفهمیده بودند، تکرار می‌کردند.[۱۸] گفته شده محمدحسن آشتیانی از شاگردان شیخ انصاری، درس شیخ را برای عده‌ای از شاگردان، به این شیوه تقریر می‌کرده است.[۱۹]
- تقریر کتبی: تقریرنویسی کتبی به شیوه‌های زیر انجام می‌شود:
- تقریرنویس مطالب استاد را در محفل درس مو به مو یادداشت می‌کند و پس از درس اصلاح جزیی می‌کند.[۲۰]
- تقریرنویس مطالب استاد را در مجلس درس گوش می‌کند و پس از جلسه درس، خلاصه مطالب درس استاد را می‌نویسد.[۲۱]
- تقریرنویس پیش از درس استاد، مباحث مورد نظر را مطالعه می‌کند و در جلسه درس فقط نکات اضافی که استاد به آنها اشاره کرده را یادداشت می‌کند.[۲۲]
- استاد اصل بحث را مطرح می‌کند و شاگرد آن را شرح و بسط می‌دهد.[۲۳]
- تقریرنویس، در جلسه درس فقط سرفصل‌های مطالب را یادداشت می‌کند. برخی این سرفصل‌ها را شرح و بسط می‌دهند و برخی به همین مطالب مهم و کلیدی اکتفا می‌کنند.
